Evaluatie toezicht belastingdienst
In opdracht van het Ministerie van Financiën heeft Panteia een evaluatie uitgevoerd van het toezicht door de Belastingdienst. Hierbij werd vooral onderzocht in hoeverre het toezicht door de Belastingdienst doeltreffend, doelmatig en passend is.
De onderzoekers zien een ‘beweging naar de voorkant’ van het proces in het toezichtsbeleid van de Belastingdienst, met een strategie die meer gericht is op gedragsbeïnvloeding, compliance en preventie van fouten. Er is meer ruimte voor menselijke maat en maatwerk. De instrumenten gericht op het voorkomen van fouten hebben effect en kunnen bijdragen aan de naleving. Ook is de strategie consistent uitgewerkt voor verschillende doelgroepen en wordt deze ondersteund door inzichten uit de literatuur. Er is sprake van een hoge mate van fiscale compliance, vertrouwen en belastingmoraal.
Tegelijkertijd zijn verschillende initiatieven nog relatief nieuw, en zal een grotere hoeveelheid data in de toekomst een beter beeld bieden van de effectiviteit per toezichtsinstrument op de compliance. Ook waarschuwen de onderzoekers voor risico’s van verminderd toezicht achteraf door de grotere focus op de voorkant van het proces.
De Belastingdienst is goed op weg, aldus het rapport, maar verder verfijning en verbetering blijven nodig. Daarom zijn tien aanbevelingen gedaan:
- Verbreed de scope van de volgende evaluatie naar toezicht en dienstverlening eventueel apart naar doelgroep of middel.
- Meet nalevingstekorten jaarlijks voor de doelgroepen particulieren en MKB.
- Voer empirisch onderzoek uit over dalend toezicht achteraf en het effect op naleving.
- Zorg voor een betere labeling in het uren-/kostensysteem om toezicht te kenmerken.
- Stel een acceptabel risiconiveau vast en bepaal zo de minimaal benodigde capaciteit voor toezicht.
- Onderzoek of het mogelijk is om voor elk toezichtsinstrument een kpi te ontwikkelen.
- Onderzoek of en in hoeverre de initiatieven over menselijke maat en maatwerk de passendheid van toezicht waarborgen.
- Hervat het toezicht op schijnzelfstandigheid.
- Onderzoek of meer evaluaties op separate toezichtsinstrumenten nodig zijn en neem bij evaluaties effecten op tussendoelen en compliance bevorderende factoren mee.
- Onderzoek de verdere mogelijkheden voor het gebruik van moderne tooling en Artificial Intelligence (AI) in zijn algemeenheid en in het bijzonder om de tijd die de Belastingdienst en bedrijven besteden bij een controle van de Belastingdienst te verminderen.
In de kamerbrief waarmee het rapport met de Tweede Kamer is gedeeld, gaf de staatssecretaris van Financiën aan de aanbevelingen uit het rapport te zullen overnemen.
