Nieuw EU-OSHA-rapport belicht arbeidsrisico's in de Europese gezondheids- en sociale zorgsector

Een nieuw rapport van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk (EU-OSHA) laat zien dat het aantal arbeidsongevallen in de Europese gezondheids- en sociale zorgsector de afgelopen tien jaar sterk is gestegen. De studie — uitgevoerd door Panteia, in samenwerking met VHP Human Performance, IKEI Research & Consultancy en EUROGIP — biedt een diepgaand overzicht van de aard, oorzaken en preventie van ongevallen in een van Europa’s meest essentiële maar ook meest risicovolle sectoren.

Belangrijkste bevindingen

In 2022 deden zich in totaal 469.685 niet-fatale ongevallen voor in de gezondheids- en sociale zorgsector van de EU — goed voor 16% van alle arbeidsongevallen, bijna een verdubbeling ten opzichte van 2012. De incidentiegraad (ongevallen per 100.000 werknemers) nam ook aanzienlijk toe, van 1.462 in 2012 tot 2.134 in 2022, waarmee de gezondheids- en sociale zorgsector tot de meest ongevalsgevoelige sectoren van Europa behoort.

De meeste ongevallen vinden plaats in de gezondheidszorgactiviteiten (234.202), gevolgd door residentiële zorg (125.834) en maatschappelijk werk (109.648). De kans op niet-fatale ongevallen is in totaal vergelijkbaar voor mannen en vrouwen, hoewel iets hoger voor mannen in het maatschappelijk werk, en het risico neemt toe met de leeftijd.

Deze bevindingen benadrukken dat zorgmedewerkers ondanks verbeteringen in veiligheid en bewustwording nog steeds worden geconfronteerd met hoge fysieke en psychosociale belasting. Door blootstelling aan tillen, het verplaatsen van patiënten, werken onder druk en het omgaan met onvoorspelbare situaties blijven ongevallen een hardnekkige uitdaging.

Het rapport identificeert een breed scala aan typen ongevallen, met als meest voorkomend: uitglijden, struikelen en vallen, overbelastingsletsels, snij- en prikincidenten en blootstelling aan biologische of gevaarlijke stoffen. Ongevallen gerelateerd aan agressie op de werkvloer en het reizen met een voertuig tijdens zorgactiviteiten vormen eveneens belangrijke aandachtspunten.

Deze variatie weerspiegelt de diverse en veeleisende omgevingen waarin zorgprofessionals werken — van ziekenhuizen en residentiële voorzieningen tot gemeenschaps- en thuiszorg.

Preventie en beleidsimplicaties

Om arbeidsongevallen beter te begrijpen en te voorkomen, past de studie het ‘Swiss Cheese Model’ van ongevalsverklaring toe, dat benadrukt dat incidenten ontstaan wanneer meerdere veiligheidsbarrières gelijktijdig falen. Preventie vereist daarom een gelaagde aanpak die bestaat uit:
• deugdelijk technisch ontwerp en onderhoud van werkplekken en apparatuur,
• doeltreffende organisatorische maatregelen zoals duidelijke procedures, veilige roosters en meldsystemen, en
• een sterke organisatiecultuur wat betreft menselijk gedrag en veiligheid, die bewustzijn, communicatie en naleving van veilige werkwijzen stimuleren.

Ongevallen in deze sector hebben gevolgen die verder reiken dan individueel letsel. Ze beïnvloeden de gezondheid en het welzijn van werknemers, verhogen het verzuim en de kosten voor werkgevers, en vergroten de druk op de toch al zwaar belaste Europese zorgsystemen. Het verbeteren van veiligheid is daarom niet alleen een kwestie van bescherming van werknemers, maar ook van het waarborgen van de langetermijncapaciteit en kwaliteit van de zorgsector.

Het project toont het belang aan van Europese samenwerking bij het aanpakken van arbeidsrisico’s in de zorg. Voor Panteia onderstreept het bijdragen aan deze studie onze inzet voor op feiten gebaseerd onderzoek dat beleidsmakers en praktijkprofessionals helpt bij het verbeteren van arbeidsomstandigheden en het bevorderen van veilige, duurzame zorgomgevingen.

Lees het volledige, Engelstalige rapport (samen met verschillende case studies die in het kader van het project zijn uitgevoerd) hier.