Herstel na de toeslagenaffaire vraagt meer dan geld: jongeren willen erkenning en toekomstperspectief

In opdracht van het ministerie van Financiën heeft Panteia, in samenwerking met Behavior Change Group, Rebel en Labyrinth, onderzoek uitgevoerd naar de ondersteuning die jongeren nodig hebben binnen de Kindregeling. Het rapport biedt waardevolle inzichten in hoe herstel voor deze jongeren zo kan worden vormgegeven dat zij weer op hun toekomst kunnen focussen. Dit onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van het rapport ‘Erfenis van Onrecht’.

Jongeren zoeken erkenning, duidelijkheid en duurzame ondersteuning

De toeslagenaffaire heeft niet alleen ouders, maar ook hun kinderen diep geraakt. Jongeren ervaren mentale druk, belemmeringen in opleiding en werk en onzekerheid over hun toekomst. Veel jongeren voelen zich nog onvoldoende erkend als zelfstandig gedupeerden. Naar aanleiding van het rapport ‘Erfenis van Onrecht’ heeft het demissionair kabinet recentelijk voorgenomen om expliciete excuses aan te bieden. Er komt dus echte erkenning voor kinderen en jongeren. Zij geven aan dat echte erkenning verder gaat dan een eenmalige brief – het vraagt om een persoonlijke benadering, duidelijke schuldtoewijzing en het serieus nemen van hun verhaal.

Daarnaast blijkt dat brede ondersteuning vaak moeilijk toegankelijk is voor jongeren. Jongeren moeten zelf het initiatief nemen om brede ondersteuning aan te vragen en weten niet altijd waar zij recht op hebben. Een persoonlijke, vaste begeleider helpt daarbij, evenals continuïteit in hulpverlening. Jongeren vragen om laagdrempelige, langdurige ondersteuning waarin mentale zorg, financiële hulp, opleidingsondersteuning en toekomstbegeleiding samenkomen.

Belangrijkste conclusies

Het rapport laat zien dat:

• Erkenning een noodzakelijke eerste stap is in het herstelproces. Jongeren willen als zelfstandig gedupeerde worden behandeld, niet als ‘kind van een gedupeerde’. Een persoonlijke benadering is hierin essentieel.
• Toegang tot ondersteuning is vaak afhankelijk van de gemeente waar een jongere woont, en van de casemanager die zij treffen bij de gemeente. Dit zorgt voor ongelijkheid bij de brede ondersteuning van jongeren.
• Schulden – waaronder studieschulden – zijn voor veel jongeren een structurele belemmering. De meeste experts pleiten voor kwijtschelding van DUO-schulden die veroorzaakt zijn door de toeslagenaffaire (omdat jongeren hebben geleend om hun ouders te ondersteunen).
• Een vaste casemanager is cruciaal voor succesvolle ondersteuning. Jongeren ervaren vaak versnipperde hulp, het vaak moeten herhalen van hun verhaal en wisselende contactpersonen.
• Communicatie over rechten en regelingen is vaak onduidelijk. Jongeren vragen om één duidelijke informatiebron, toegankelijke taal en heldere uitleg over wat zij kunnen verwachten.

Vervolgonderzoek en bredere agenda

Het onderzoek vormt het begin van een reeks verdiepende studies om de hersteloperatie van de toeslagenaffaire te evalueren. In de komende jaren zet Panteia, samen met partners, dit traject voort.

Lees hier het volledige rapport: 'Behoeften van jongeren in de kindregeling'.