Onderzoek naar hardvochtige effecten op burgers binnen de sociale zekerheid
N.a.v. een motie van het lid Omtzigt deden Panteia, Muzus, VU Amsterdam en Hogeschool Utrecht in opdracht van ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderzoek naar hardvochtige effecten op burgers binnen de sociale zekerheid. We laten zien waar het knelt in wet- en regelgeving en uitvoering. Ook schetsen we oplossingsrichtingen. Ons rapport is nu openbaar!
Er gaat veel goed in ons sociale zekerheidsstelsel. Toch bestaan binnen wetten uitgevoerd door UWV, de Participatiewet, de Toeslagenwet en de uitbetaling van het pgb door de SVB diverse structurele knelpunten die onder omstandigheden kunnen leiden tot het ontstaan van hardvochtige effecten voor burgers. Dit zijn vaak knelpunten die niet ‘eenvoudig’ met maatwerk opgelost kunnen worden.
We onderscheiden 3 clusters van knelpunten die onder bepaalde omstandigheden tot hardvochtige effecten kunnen leiden:
- Toegang en hoogte uitkeringen: wet- en regelgeving is complex voor uitvoerders en burgers.
- Verplichtingen en sanctionering: onrealistisch mensbeeld, strenge wet- en regelgeving met beperkte afwijkingsmogelijkheden die onvoldoende worden benut.
- Samenloop (conflicterende) wet- en regelgeving: onvoorziene situatie en gebrekkige (keten)samenwerking.
- Bewustzijn van de nauwe verwevenheid tussen (totstandkoming van) wet- en regelgeving, de sturingsrelatie, en uitvoering is essentieel om het ontstaan van hardvochtige effecten terug te dringen en te voorkomen. Het kabinet, de Tweede Kamer, het departement en uitvoering zijn daarom samen aan zet om tot verbetering te komen.
- Een doelgerichte feedbackloop op alle niveaus is hierbij noodzakelijk. Dit geldt ook voor het organiseren van structurele ontmoetingen tussen uitvoering, beleid en politiek op alle overheidsdomeinen. Directe en open communicatie tussen uitvoering, beleid en politiek is een noodzakelijke voorwaarde om wederzijds begrip en samenwerking te verbeteren.
Veel dank voor zowel de burgers als de medewerkers van UWV en de SVB die hebben meegewerkt aan het onderzoek en zich kwetsbaar en openhartig hebben opgesteld.
Lees hier het hele rapport en bekijk hier het analysekader.