Tekorten in de sociale advocatuur zijn bijzonder problematisch

In opdracht van de Raad voor Rechtsbijstand, in nauwe samenwerking met de Nederlands orde van advocaten (NOvA), heeft Panteia onderzoek gedaan naar de arbeidsmarkt voor de sociaal advocatuur. Meer informatie over het onderzoek en de conclusies leest u in het rapport (pdf, 966 kB). Het onderzoek moet handvatten bieden om te bevorderen dat ook in de toekomst het aanbod van sociaal advocaten voldoende blijft om aan de vraag naar gesubsidieerde rechtsbijstand te blijven voldoen.

Conclusies rapport

De onderzoekers trekken de volgende conclusies:

“Arbeidsmarkttekorten zijn tegenwoordig in bijna elke sector te zien, maar de tekorten die zich op niet al te lange termijn in de sociale advocatuur zullen voordoen zijn bijzonder problematisch. De inzet van conventionele arbeidsmarktmaatregelen kan, zeker op korte termijn, maar zeer beperkt een oplossing bieden. 

Het effect van hogere vergoedingen en daardoor een hoger inkomen zal verreweg het sterkst zijn... Een betere voorlichting aan aankomende studenten, actievere bemoeienis met de universiteiten of zelfs, nog beter, een afzonderlijke studierichting sociale advocatuur met veel aandacht voor de beroepspraktijk hebben mogelijk ook het nodige effect… acties gericht op de (werk)omstandigheden van de huidige advocaten en de bedrijfsvoering hebben minder effect en leggen mogelijk alleen nog maar meer druk op de kantoren, maar hebben wel het meest direct invloed op het behoud van sociaal advocaten voor het beroep. We moeten echter tegelijkertijd constateren dat op dit gebied al de nodige acties vanuit zowel de RvR als de NOvA als de kantoren zelf lopen.

Dit alles biedt een grim perspectief voor de sector als doortastende innovatieve maatregelen uitblijven. Onze conclusie en aanbeveling is dan ook om wel door te gaan met de huidige conventionele maatregelen en ze waar mogelijk te intensiveren, maar om vooral ‘out of the box’ te denken. Samenwerking tussen sociaal advocatenkantoren en innovatie in de bedrijfsvoering van sociaal advocatenkantoren is nodig… De sector zal de oplossingen in de richting van bedrijfsvoering en samenwerking op korte termijn verder moeten concretiseren. Ten slotte: als de overheid het van groot belang vindt dat de rechtsbijstand voor kwetsbare groepen binnen de samenleving op peil blijft, zal ze de positie van de sociale advocatuur en de advocaten moeten verbeteren.”

Verontrustend

De meerwaarde van dit rapport is, dat het een blik op de toekomst werpt. De Raad vindt de conclusies die de onderzoekers trekken verontrustend. De onderzoekers geven aan dat het belangrijk is dat alle reeds ingezette acties doorgang vinden en waar mogelijk geïntensiveerd worden. Dat zal de Raad (binnen de mogelijkheden van het huidige budget) doen. Uit de conclusies blijkt echter duidelijk dat dit niet voldoende is om het enorme probleem dat dreigt te ontstaan het hoofd te bieden.

Advies

De Raad adviseert daarom de minister een quick scan te maken naar de mogelijkheden om het te ver uiteenlopen van het uurtarief van de commerciële advocatuur en dat van de gesubsidieerde rechtsbijstand te beperken. Verder adviseert de Raad het forfaitaire systeem structureel actueel te houden na de substantiële stap met de invoering van scenario 1 Van der Meer. En als derde adviseert de Raad de minister om samen met de NOvA en de Raad een plan voor de structurele bevordering van innovatie en aantrekkelijkheid van het vak te maken, met bijbehorend structureel budget.